Po uwłaszczeniu włościan początkowo utworzono gmin wiejskich 46 i w nich starostw 340. Oprócz tego jeszcze w roku 1866 było 4 gminy włościan skarbowych. Teraz gminy zredukowano do liczby 23 i starostwa do 197. Wymienimy gminy w alfabetycznym porządku: bieliczańska, brodzka, citewska, dołżańska, dudzicka, dukorska, hrebiońska, jakszycka, jurewicka, klinecka, mohilańska, nowosielska, omelańska, pereżyrska, pohorelska, pohoska, puchowicka, pukowska, słobodo-pereszowska, szacka, śmiłowicka, uzdowska, wierchmieńska.

Pod względem administracyjnym i sądowym powiat dzieli się na stany policyjne, których jest cztery: 1) uzdowski, 2) śmiłowicki, 3) berezyński, 4) puchowicki; na okręgi sądowe, których jest 4; na okręgi wojskowe, których jesr 4: 1) ihumeński, 2) puchowicki, 3) szacki, 4) berezyński; na ucząstki wojenno-końskie, których jest 22.

Polaków jest do 20 000 (Erkert), Rusinów do 84 000, Żydów do 16 000. W tem szlachty przeszło 10 000, mieszczan przeszło 8 000, włościan przeszło 85 000; zaś resztę ludności stanowi klasa tak zwanych jednodworców, chlebopaszców i inne.

Kościoł prawosławny dziś liczy najwięcej wyznawców, bo do 80 000, którzy stanowią ludność od roku 1840 z unii wyłączoną. Prawosławnych cerkwi w powiecie jest: drewnianych 146, murowanych 2. W tem parafialnych 54 a resztę stanowią filie lub kaplice. Monaster w Ladzie pobazylański 1. Duchowieństwa około 240.

Kościoł katolicki w Ihumeńszczyźnie, należąc od roku 1870 do diecezji wileńskiej, według ostatnich rubryceli w siedmiu perafiach, obsługiwany zaledwo przez siedmiu duchownych, ma przeszło 23000 wiernych, mianowicie: w berezyńskiej 2 900, w ihumeńskiej 2 950, w błońskiej 2 815, w serafińskiej 1 345, w uzdowskiej 5 627, w koroliszczewickiej 3 777, w annopolskiej 4 000. Ta ostatnia parafia, zaledwo przed 14 laty powstała w powiecie ihumeńskim, po kassacie parafii dukorskiej, posiada kościoł poza obrębem powiatu ihumeńskiego, w powiecie mińskim i należy do dekanatu mińskiego. Właściwie dekanat jest jeden ihumeński, wszakże dla dogodności administracyjnej oprócz części parafii annopolskiej, jak nadmieniłem, parafią uzdowską zaliczono do dekanatu nadniemeńskiego, mającego zarząd w obrębie powiatu mińskiego. Oprócz kościołów parafialnych w powiecie znajduje się 1 filia i 16 kaplic, w których się odbywa niekiedy nabożeństwo a mianowicie, w parafii berezyńskiej: rawanicka (filia), w Brodzcu, w Gażyłowiczach, w Osmołowce i Przewozie. W perafii ihumeńskiej: w Śmiłowiczach i Ubielu. W parafii błońskiej: w Miedzyrzeczu; w parafii serafińskiej: w Sucinie; w parafii uździeńskiej: w Tołkaczewiczach, Kuchcicach, Uździe, Podsackich, Rabinowce i Starzynkach. W parafii annopolskiej: w Szabuniach.

Co do daty fundacji kościołow parafialnych i fundatorów to zaznaczamy, że kościoł w Berezynie, najnędzniejszy i prawie upadający, zbudowany w roku 1641 kosztem kanclerza Lwa Sapiehy. Kościoł ihumeński powstał ze składek parafian w roku 1799. Kościoł błoński z roku 1748 zdaje się być fundacji Baków. Kościoł serafiński z roku 1762 fundacji dawnej rodziny Janiszewskich. Kościoł koroliszczewicki z roku 1785 fundacji Prószyńskich. Kościoł uzdowski z roku 1684, fundacji Zawiszów.

Protestanckie wyznanie posiada starożytny po aryański kościołek w pięknym stylu, zawierający groby rodziny Grabowskich, w majętności dziedzicznej Siemionowiczach.

Mała ludność mahometańska ma dwa maczety drewniane i żydzi posiadają do 30 synagog, oprócz domów modlitwy.

Powiat ihumeński, niegdyś część powiatu mińskiego w województwie mińskim, mianowicie do roku 1793, w którym mińskie województwo odeszło za kordon. Odtąd na mocy ukazu cesarzowej Katarzyny z dnia 13 kwietnia, Ihumeń mianowano miastem powiatowym w nowo utworzonem namiestnictwie mińskiem. W roku zaś 1795, gdy na mocy ukazu z dnia 3 maja namiestnictwo to otrzymało bardziej określoną organizacyą, zwołano powiat ihumeński wraz z innymi jedenastu, zarządzono wybory szlacheckie i na ten czas pierwszym marszałkiem ihumeńskim jednogłośnie został wybrany Stanisław Jelski, pułkownik petyhorski, były komisarz Wielkiego Księstwa Litewskiego. Jakkolwiek w roku 1796 namiestnictwo mińskie na mocy ukazów cesarza Pawła z dni 12 i 13 grudnia zamieniono na gubernią i zaszły niektóre zmiany terytoryalne, chociaż i w roku 1842 nastąpiły też przemiany granic, ztem wszystkiem powiat ihumeński został nieporuszony w swym obrębie i od początku mińskiej guberni stałe wchodzi w skład onej.